Mục lục
📜 Nguồn gốc hình thành
Lăng Vạn An Thạnh được xây dựng vào năm 1781 (năm Tân Dậu, triều Tây Sơn), tại thôn Mỹ Khê, xã Tam Thanh, đảo Phú Quý. Đây là một trong những vạn lăng cổ nhất miền duyên hải Nam Trung Bộ, gắn liền với tín ngưỡng thờ cá Ông (cá voi) – một nét văn hóa đặc sắc của cư dân vùng biển đảo.
Trong quan niệm của ngư dân, cá Ông là vị thần linh thiêng, thường hiện lên để cứu giúp thuyền bè gặp nạn ngoài khơi, mang lại bình an và may mắn cho những chuyến ra khơi dài ngày. Khi cá voi chết dạt vào bờ, người dân gọi đó là “cá Ông lụy”, và sẽ tổ chức tang lễ trang trọng, mai táng như một người có công lớn với làng chài.
Chính từ những sự kiện đó, Lăng Vạn An Thạnh ra đời, trở thành nơi an táng, thờ tự và tưởng niệm cá Ông – đồng thời là nơi thể hiện lòng thành kính, biết ơn của người dân đảo đối với biển cả và thiên nhiên.
🐋 Bảo tồn bộ xương cá voi – Giá trị di sản đặc biệt
Qua hơn 200 năm tồn tại, Lăng Vạn An Thạnh hiện đang lưu giữ hơn 100 bộ xương cá voi lớn nhỏ, trong đó có bộ xương dài trên 20 mét, được xem là một trong những bộ xương cá voi lớn nhất được bảo tồn tại Việt Nam.
Toàn bộ các bộ xương này đều được gìn giữ cẩn thận, sắp xếp khoa học trong khu trưng bày chính điện. Đây không chỉ là tài liệu nghiên cứu sinh học quý giá, mà còn là chứng tích sống động của một tín ngưỡng dân gian lâu đời, mang đậm dấu ấn cư dân biển đảo.
📿 Vai trò văn hóa và nghi lễ
Hằng năm, người dân Phú Quý tổ chức Lễ tế Cá Ông long trọng tại Vạn An Thạnh (thường vào tháng 4 âm lịch). Lễ hội bao gồm các nghi thức truyền thống như: rước linh, tế lễ, dâng hương, hát bội… thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia.
Thông qua nghi lễ này, người dân không chỉ cầu cho mưa thuận gió hòa, sóng yên biển lặng, mà còn giữ gìn, truyền dạy cho thế hệ trẻ tinh thần tri ân biển cả và ý thức bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
🏛️ Công nhận di tích quốc gia
Với giá trị lớn về văn hóa, tâm linh và lịch sử, năm 1996, Lăng Vạn An Thạnh được công nhận là Di tích Lịch sử – Văn hóa cấp Quốc gia. Đây là niềm tự hào của người dân đảo Phú Quý và là một điểm đến không thể bỏ lỡ trong các hành trình khám phá đảo.